งานวิจัยว่าด้วยการรักษาด้วยคลื่นกระแทกกับภาวะเอ็นอักเสบ
การศึกษาได้มีเป้าหมายเพื่อประเมินประสิทธิผลของการรักษาด้วยคลื่นกระแทกนอกกาย (ESWT) ในการบรรเทาอาการปวดของผู้ป่วยที่มีภาวะเอ็นอักเสบบางชนิด รวมถึงโรคแคลเซียมเกาะข้อไหล่ (calcific tendonitis of the shoulder) เอ็นร้อยหวายอักเสบเรื้อรัง (chronic Achilles tendinopathy) และเอ็นข้อศอกด้านนอกอักเสบ (lateral epicondylitis of the elbow)
โดยศึกษาจากผู้ป่วยทั้งหมด 311 รายได้รับการรักษา โดยในจำนวนนี้มีผู้ป่วย
- 129 ราย ที่มีภาวะแคลเซียมเกาะข้อไหล่
- 102 รายที่มีภาวะเอ็นร้อยหวายอักเสบเรื้อรัง
- 80 รายที่มีภาวะเอ็นข้อศอกด้านนอกอักเสบ
ผู้ป่วยแต่ละรายได้รับการรักษาด้วยคลื่นกระแทกนอกกาย (ESWT) จำนวน 3 ครั้ง โดยเว้นระยะห่างแต่ละครั้งเป็นรายเดือน และมีการติดตามผลหลังการรักษาในช่วง 1, 6, และ 12 เดือน
บทนำ
การแพทย์ศัยกรรมกระดูกและข้อ
รักษาด้วยคลื่นกระแทก ( Extracorporeal shock wave therapy หรือ ESWT) ถือเป็นความก้าวหน้าที่สำคัญในวงการศัลยกรรมกระดูกในช่วง 20 ปีที่ผ่านมา เริ่มแรกที่ได้นำมาใช้รักษาการสลายนิ่วในไต ก็ได้ถูกนำมาใช้รักษาโรคเกี่ยวกับกล้ามเนื้อและกระดูกหลายชนิด เพราะมีผลลัพธ์ที่ดีในทางคลินิกจากการศึกษาหลายแห่ง
การใช้ ESWT: การรักษาด้วย ESWT เหมาะสำหรับโรคที่ทำให้เกิดความเจ็บปวด เช่น เอ็นข้อศอกอักเสบ โรคแคลเซียมเกาะหัวไหล่, พังผืดใต้ฝ่าเท้าอักเสบ เอ็นร้อยหวายและเอ็นสะบ้าอักเสบ รวมถึงอาการปวดบริเวณหัวหน่าว ซึ่งเป็นสาเหตุของอาการปวดและการทำงานที่บกพร่องในผู้ป่วย ESWT จึงเป็นทางเลือกที่ดีในการรักษา
ผลลัพธ์ทางการรักษา: หลายการศึกษาพบว่า ESWT ช่วยลดอาการปวดและทำให้ข้อต่อกลับมาใช้งานได้ดีขึ้นในผู้ป่วยส่วนใหญ่ แต่ในกลุ่มนักกีฬาที่ต้องการฟื้นตัวเร็ว อาจต้องใช้การรักษาที่เข้มข้นมากขึ้น
กลไกการทำงานของ ESWT: แม้กลไกที่แน่ชัดของการรักษานี้ยังไม่เป็นที่เข้าใจทั้งหมด แต่มีทฤษฎีหลายอย่าง เช่น
- การเพิ่มแรงดันในแคลเซียมที่สะสมจนแตกออก
- การกระตุ้นการอักเสบที่ช่วยในการสร้างหลอดเลือดใหม่และเสริมการทำงานของระบบภูมิคุ้มกัน
- การบรรเทาความเจ็บปวดโดยการยับยั้งการรับรู้ความเจ็บปวดในร่างกาย
เป้าหมายของการศึกษา: การศึกษานี้มีเป้าหมายเพื่อประเมินผลลัพธ์ของการรักษาผู้ป่วยที่มีโรคเกี่ยวกับกล้ามเนื้อและกระดูกทั่วไปด้วย ESWT เพื่อดูว่าการรักษานี้มีประสิทธิภาพอย่างไรในการบรรเทาความเจ็บปวดและช่วยให้การทำงานของร่างกายดีขึ้น
รูปแบบการศึกษา
การศึกษานี้เป็นการศึกษาย้อนหลัง (retrospective study) ที่จัดทำขึ้นเพื่อประเมินผลลัพธ์ทางคลินิกของผู้ป่วยที่มีภาวะผิดปกติของกล้ามเนื้อและกระดูกที่ทำให้เกิดอาการเจ็บปวด โดยได้รับการรักษาด้วยคลื่นกระแทกนอกกาย (ESWT) ที่สถาบันของผู้วิจัย ระหว่างเดือนมกราคม 2011 ถึงมีนาคม 2013
การคัดเลือกผู้ป่วย: ผู้ป่วยทั้งหมด 311 รายได้รับการคัดเลือกตามเกณฑ์ที่กำหนด ดังนี้:
- เป็นผู้ใหญ่ที่ได้รับการวินิจฉัยทั้งทางคลินิกและด้วยเครื่องมือทางการแพทย์ว่าเป็นภาวะเอ็นข้อศอกด้านนอกอักเสบ, เอ็นร้อยหวายอักเสบเรื้อรัง, หรือเอ็นไหล่กลายเป็นปูน
- มีอาการเจ็บป่วยอย่างต่อเนื่องเป็นเวลาอย่างน้อย 3 เดือน และไม่ได้รับการบรรเทาอาการอย่างพอใจจากการรักษาแบบอนุรักษ์นิยม
- ผู้ป่วยที่ถูกตัดออกจากการศึกษา ได้แก่ ผู้ที่ไม่มีการวินิจฉัยทางเครื่องมือ ผู้ที่ไม่เคยลองรักษาแบบอนุรักษ์นิยม และผู้ที่มีอาการบาดเจ็บหรือการผ่าตัดเกี่ยวข้องเมื่อเร็วๆ นี้
ข้อมูลประชากร: อายุเฉลี่ยของผู้ป่วยคือ 48.5 ปี (ช่วงอายุ 19 ถึง 80 ปี) โดยมีผู้ป่วยชาย 230 ราย และหญิง 81 ราย
แนวทางการรักษา: ผู้ป่วยแต่ละรายได้รับการรักษาด้วย ESWT 3 ครั้ง โดยเว้นระยะห่างระหว่างการรักษาแต่ละครั้ง 1 เดือน รายละเอียดของการรักษา:
- ใช้อุปกรณ์ชนิดเดียวกัน Focused Shockwave สำหรับผู้ป่วยทุกคน
- ในแต่ละครั้งมีการใช้คลื่นกระแทกจำนวน 2400 ครั้ง โดยระดับพลังงานและจำนวนคลื่นที่ใช้ปรับตามภาวะของแต่ละผู้ป่วย ตามแนวทางของผู้ผลิต
- ไม่ได้ให้ยาชาเฉพาะที่ก่อนการรักษา และการรักษาทั้งหมดดำเนินการโดยศัลยแพทย์กระดูกและข้อที่มีประสบการณ์สองท่าน
การติดตามผลและประเมินผล: มีการติดตามผลผู้ป่วยในช่วง 1, 6, และ 12 เดือนหลังการรักษาด้วย ESWT โดยวิธีการประเมินรวมถึง:
- การประเมินความเจ็บปวดด้วยมาตรวัดระดับความเจ็บปวดแบบตัวเลข 11 จุด (NRS)
- การประเมินการทำงาน โดยใช้คะแนน Constant Murley สำหรับการทำงานของไหล่, คะแนน American Orthopaedic Foot and Ankle Society (AOFAS) สำหรับเอ็นร้อยหวายอักเสบ, และคะแนน Oxford Elbow สำหรับเอ็นข้อศอกด้านนอกอักเสบ
การวิเคราะห์ทางสถิติ: การวิเคราะห์สถิติเกี่ยวข้องกับ:
- การคำนวณขนาดตัวอย่างตามสมมติฐานที่กำหนดไว้ก่อนโดยมีค่า p < 0.05
- การทดสอบการแจกแจงปกติโดยใช้การทดสอบ Kolmogorov-Smirnov
- ใช้การทดสอบ Student t-test ในการวิเคราะห์คะแนน โดยเปรียบเทียบคะแนนก่อนการรักษาและหลังการติดตามผลแยกตามภาวะของผู้ป่วยแต่ละราย
การวัดผลลัพธ์: ผลลัพธ์หลักที่วัดได้คือการบรรเทาอาการปวดและการปรับปรุงการทำงาน โดยเน้นที่การใช้ยาบรรเทาอาการปวด การรายงานภาวะแทรกซ้อน และความจำเป็นในการตรวจวินิจฉัยเพิ่มเติมหากอาการยังคงอยู่หลังการรักษา
ผลลัพธ์หลักของการศึกษา
การติดตามผลผู้ป่วย: จากผู้ป่วยทั้งหมด 311 รายที่ได้รับการคัดเลือก มี 283 รายที่เสร็จสิ้นการติดตามผล ในขณะที่ 28 รายไม่สามารถติดตามได้ อย่างไรก็ตาม ไม่มีผู้ป่วยที่สูญหายรายใดเกิดภาวะแทรกซ้อนจากการรักษา และไม่มีการบันทึกภาวะแทรกซ้อนที่สำคัญในระหว่างการศึกษา แต่มีผู้ป่วย 42 รายรายงานว่ามีรอยช้ำที่ผิวหนังหลังการรักษา
ผลลัพธ์ในการบรรเทาอาการปวด: คะแนนระดับความเจ็บปวดแบบตัวเลข (NRS) เฉลี่ยก่อนการรักษาอยู่ที่ 6.25 (ช่วง 4 ถึง 9) ผลลัพธ์หลังการติดตามแสดงให้เห็นว่ามีการลดลงของอาการปวดอย่างมีนัยสำคัญ:
- 1 เดือนหลังการรักษา: คะแนน NRS เฉลี่ยลดลงเหลือ 4.9 (ช่วง 3-9)
- 6 เดือนหลังการรักษา: คะแนนลดลงอีกเป็น 1.2 (ช่วง 0-3)
- 12 เดือนหลังการรักษา: คะแนน NRS เฉลี่ยลดลงถึง 0.2 (ช่วง 0-2)
การปรับปรุงการทำงาน: ภาวะของผู้ป่วยแต่ละประเภทมีการปรับปรุงในการทำงาน ดังนี้:
- การทำงานของไหล่: คะแนน Constant Murley เพิ่มขึ้นจาก 66.7 เป็น 79.4
- การทำงานของข้อศอก: คะแนน Oxford Elbow เพิ่มขึ้นจาก 28 เป็น 46
- ภาวะเอ็นร้อยหวายอักเสบ: คะแนน American Orthopaedic Foot and Ankle Society (AOFAS) เพิ่มขึ้นจาก 71 เป็น 86
ความพึงพอใจต่อการรักษา: หนึ่งปีหลังการรักษา ผู้ป่วยรายงานว่าผลลัพธ์เป็นที่น่าพึงพอใจ โดยมีการหายของอาการเกือบทั้งหมด การศึกษาสรุปว่า ESWT เป็นวิธีการรักษาที่ปลอดภัย ประหยัด และมีประสิทธิภาพสำหรับภาวะกล้ามเนื้อและกระดูกเรื้อรัง โดยให้การบรรเทาอาการปวดและปรับปรุงการทำงานอย่างมีนัยสำคัญ
การใช้ยาบรรเทาปวด: ในระหว่างการศึกษา ผู้ป่วย 34 ราย (12.0%) รายงานการใช้ยาบรรเทาปวด โดยการใช้ยามากที่สุดเกิดขึ้นในช่วงสามวันแรกหลังการรักษา ใน 12 ราย (4.2%) อาการปวดไม่ลดลงอย่างมีนัยสำคัญ ทำให้ต้องมีการตรวจวินิจฉัยเพิ่มเติม เช่น อัลตราซาวด์หรือ MRI เพื่อตรวจสอบอาการที่ยังคงอยู่
ผลลัพธ์เหล่านี้แสดงให้เห็นถึงประสิทธิภาพของการรักษาด้วยคลื่นกระแทกนอกกายในด้านการจัดการความเจ็บปวดและการปรับปรุงการทำงานในผู้ป่วยที่มีภาวะเอ็นอักเสบเรื้อรัง
การวัดความพึงพอใจของผู้ป่วยหลังการรักษา
การประเมินหลังการติดตาม: ความพึงพอใจของผู้ป่วยถูกวัดทางอ้อมผ่านการประเมินหลังการติดตามที่ดำเนินการในช่วง 1, 6, และ 12 เดือนหลังการรักษาด้วยคลื่นกระแทกนอกกาย (ESWT) ซึ่งการประเมินเหล่านี้รวมถึงการประเมินการบรรเทาความเจ็บปวดและการปรับปรุงการทำงาน ซึ่งเป็นตัวบ่งชี้สำคัญของความพึงพอใจของผู้ป่วย
มาตรวัดระดับความเจ็บปวด (NRS): วิธีหลักในการประเมินการบรรเทาอาการปวดคือการใช้มาตรวัดระดับความเจ็บปวดแบบตัวเลข (NRS) โดยผู้ป่วยให้คะแนนความเจ็บปวดของตนเองบนมาตราส่วน 11 จุดก่อนการรักษาและในแต่ละช่วงการติดตาม ผลการศึกษาพบว่าการลดลงอย่างมีนัยสำคัญของคะแนน NRS จาก 6.25 ก่อนการรักษาลงเหลือ 0.2 ที่ 12 เดือน บ่งบอกถึงระดับความพึงพอใจสูงในการจัดการความเจ็บปวดหลังการรักษา
คะแนนการทำงาน: นอกจากการประเมินความเจ็บปวดแล้ว ความพึงพอใจของผู้ป่วยยังถูกประเมินผ่านคะแนนการทำงานที่เฉพาะเจาะจงกับภาวะที่ได้รับการรักษา:
- คะแนน Constant Murley สำหรับการทำงานของไหล่เพิ่มขึ้นจาก 66.7 เป็น 79.4
- คะแนน Oxford Elbow สำหรับภาวะเอ็นข้อศอกด้านนอกอักเสบเพิ่มขึ้นจาก 28 เป็น 46
- คะแนน American Orthopaedic Foot and Ankle Society (AOFAS) สำหรับเอ็นร้อยหวายอักเสบเรื้อรังเพิ่มขึ้นจาก 71 เป็น 86 การปรับปรุงความสามารถในการทำงานเหล่านี้แสดงให้เห็นว่าผู้ป่วยน่าจะมีความพึงพอใจต่อผลการรักษา
ความพึงพอใจโดยรวม: การศึกษาสรุปว่าหนึ่งปีหลังการรักษา ผลลัพธ์ถือว่าน่าพึงพอใจ โดยผู้ป่วยรายงานว่าอาการเกือบทั้งหมดหายไป ความพึงพอใจโดยรวมนี้สะท้อนถึงประสิทธิภาพของ ESWT ในการรักษาภาวะกล้ามเนื้อและกระดูกเรื้อรัง
การใช้ยาบรรเทาปวด: การศึกษายังระบุว่า มีเพียงผู้ป่วยส่วนน้อย (12.0%) เท่านั้นที่รายงานการใช้ยาบรรเทาปวดหลังการรักษา ซึ่งสนับสนุนแนวคิดว่าผู้ป่วยมีความพึงพอใจสูงกับการบรรเทาอาการปวดที่ได้รับจาก ESWT
สรุปได้ว่า ความพึงพอใจของผู้ป่วยหลังการรักษาถูกวัดผ่านการประเมินการบรรเทาอาการปวดและการปรับปรุงการทำงาน โดยมีการเปลี่ยนแปลงในเชิงบวกอย่างมาก ซึ่งแสดงให้เห็นถึงระดับความพึงพอใจที่สูงต่อผลลัพธ์ของการรักษา
Reference งานวิจัย
Effectiveness of extracorporeal shockwave therapy in three major tendon diseases
Christian Carulli1 • Filippo Tonelli1 • Matteo Innocenti1 • Bonaventura Gambardella1 • Francesco Muncib`ı1 • Massimo Innocenti1
J Orthopaed Traumatol (2016) 17:15–20 DOI 10.1007/s10195-015-0361-z
